“Jeugdzorginstelling Hoenderloo Groep dicht na fouten en financiële problemen”, kopte De Gelderlander op maandag 2 december. Kort daarvoor waren medewerkers en jongeren geïnformeerd over het voorgenomen besluit tot sluiting van een instelling die in 1851 werd geopend en naar alle waarschijnlijkheid in 2020 zal sluiten. Een dag later doet “het veld” voorzichtig moeite betekenis te geven aan dit nieuws. Het bestuur van Pluryn heeft een moeilijke beslissing genomen en die wordt vanuit allerlei hoeken gewogen. Positief en negatief, emotioneel en rationeel, schamper en meevoelend.

Wat nu?

Voor StroomOP – een programma én beweging, gestart op basis van het Actieplan Best passende zorg voor kwetsbare jongeren[1]– is de belangrijkste vraag: wat kan deze beslissing op gang brengen? Dit besluit heeft een enorme impact op jongeren, hun ouders en op alle medewerkers, maar ook op de logistiek van plaatsingen van jongeren door Nederland (De Hoenderloogroep heeft een landelijke functie en de gevolgen van het voorgenomen besluit zijn nu al merkbaar). Maar kan dit besluit ook als katalysator dienen voor het sneller ontwikkelen van alternatieve passende zorg, passende behandeling en passend onderwijs? –  Zal het lukken om kwetsbare jongeren regionaal, dichterbij huis, te bieden wat ze echt nodig hebben? Dat is de prangende vraag, nu het aanbod van De Hoenderloogroep voor de toekomst niet houdbaar blijkt. En als dat zo is, wat vraagt dat dan van gemeenten, van aanbieders, van gecertificeerde instellingen, en van de professionals die werkzaam zijn in de hulp voor kwetsbare jongeren? Élke professional in de jeugdhulp is hard nodig. Zij zullen ruimte moeten krijgen én maken om hun vak goed, of liever steeds beter, uit te kunnen oefenen. En dit zo te doen dat zij er trots op kunnen zijn. En dat binnen netwerken en centra waarop we allemaal trots kunnen zijn.

Actieplan Best passende zorg voor kwetsbare jongeren

Nog niet zo lang geleden, in maart 2019, vormde De Hoenderloogroep het decor voor de presentatie van het door het ‘veld van jeugdhulp’ en VWS breed gedragen actieplan. Dit actieplan heeft als doel het voorkomen dat jongeren in de gesloten zorg terechtkomen. Enerzijds door het verbeteren van de jeugdhulp thuis en het verkorten en verbeteren van vrijwillige klinische opnames. Anderzijds door het verbeteren van de hulp voor jongeren die wél tijdelijk gedwongen hulp nodig hebben.

Stroomop naar steeds beter

Dit actieplan is uitgewerkt in een programma én een beweging onder de naam StroomOP. De agenda van StroomOP, opgesteld door een groep professionals vanuit verschillende beroepsmatige en ervaringsdeskundige disciplines, is vrij eenvoudig: eerder, sneller en beter passende hulp voor jongeren en hun ouders in een omgeving, die liefdevol, stabiel en veilig is; én liefst thuis geboden. De realisatie ervan is minder makkelijk: het vraagt tijd om ons door de stroperigheid van regelgeving, allerlei belangen, en vele procedures een weg te banen. Het vraagt veel aandacht, vele schouders die het willen dragen en het vertrouwen dat we het gezamenlijk beter kunnen doen.

Jeugdhulp met een plus

StroomOP streeft naar een jeugdhulp met een plus. Jeugdhulp met de meest hoogwaardige evidence-based zorg gegeven en waar nodig, niet te vergeten, behandeling. Jeugdhulp die systeemgericht is, met passend en perspectief biedend onderwijs  dagbesteding of werk. Jeugdhulp met minder in’stroom’, met minder(crisis)plaatsingen en met minder doorplaatsingen van jongeren naar en tussen gesloten settingen. Jeugdhulp met veel aandacht voor suïcidepreventie, en voor alternatieven voor dwangtoepassingen zoals gesloten afzondering. Jeugdhulp met stroomopwaarts steeds meer alternatieven in behandeling voor jongeren en hun ouders, met aandacht voor het gezinsgericht werken, kleinschalig daar waar enigszins mogelijk en door realisering van meer kleinschalige voorzieningen. Jeugdhulp  met meer mogelijkheden om jongeren en gezinnen thuis te ondersteunen. Kortom, jeugdhulp die voor jongeren, ouders én samenleving als een plus wordt ervaren.

Omdat we daarbij met jongeren en ouders samenwerken, de beste expertise (professioneel in hulp, onderwijs en ervaringsdeskundigheid) inzetten, dát doen waarvan we weten dat het werkt, direct stoppen met wat niet werkt of zelfs schadelijk wordt jeugdhulp telkens een stapje beter.

Veranderen = handelen

Er is veel onzekerheid onder jongeren en gezinnen met complexe problemen. Komt het nog goed met mij? Met mijn kind? Kan ik hulpverleners vertrouwen? Mag ik weer thuis wonen? Kinderen, ouders en professionals in de jeugdhulp hebben een betrouwbaar en stabiel systeem nodig om maximale kansen te kunnen creëren op een gezond leven. StroomOP probeert dit te realiseren door inhoudelijk richting te bepalen in in het veld van jeugdhulp voor de heel complexe problematiek, en daarbij alle jeugdhulp te ondersteunen om zich te ontwikkelen naar de best passende zorg voor allen. StroomOP wil samen met het jeugdveld gaan handelen om dit mogelijk te maken. Handelen om iets op gang te brengen, iets nieuws te beginnen. Maar dan wel vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid en in verbinding. Veranderen vraagt ook om een cultuur van voortdurend ‘leren’. Dat is niet vrijblijvend. Leren en handelen gebeurt niet vanzelf. StroomOP ondersteunt projecten, en bepaalt en versterkt de richting van de verandering.

Deel jij de ambitie? 

De focus van STROOMop betreft de negen veranderopgaven uit het plan passende zorg. Organisaties, verbanden/netwerken en iedereen die betere jeugdhulp wil, worden uitgenodigd om voor de ambitie van StroomOP te gaan en Stroomopwaarts te werken. Niet om samen te vergaderen en plannen te maken, maar om werkzame tegendraadse oplossingen te realiseren, te delen, anderen te prikkelen, successen te delen en om nieuwe projecten die uiting geven aan een van deze veranderopgaven te starten. Allemaal vanuit dezelfde ambitie: eerder, sneller en beter passende hulp voor jongeren en hun ouders in een omgeving, die liefdevol, stabiel en veilig is; het liefst thuis.

Laat je ons weten hoe jij stroomopwaarts bezig bent? En hoe we elkaar kunnen ondersteunen? Dat stellen we op prijs!

Mohini Awadhpersad, Frederique Coelman, Peter Dijkshoorn, Lieke van Domburgh, Xavier Moonen, Arne Popma, Suzan Terweij, Martijn Zaal, Carola Bodenstaff, Monika Scholten