Roep om verandering in jeugdhulp tijdens Rotjochies-avonden

De zalen in Zwolle en Utrecht zijn muisstil als ouders die het KINGS-programma volgden, een brief aan hun kinderen voorlezen. Over hoe het eraan toe ging thuis, waarom het onhoudbaar werd, wat de ouders zelf meenamen uit hun jeugd en hoe dat ook van invloed was. En hoe de 11 weken durende gezinsgerichte behandeling met traumatherapie hen weer dichterbij elkaar bracht. Tijdens de nabesprekingen van Rotjochies – nog op 9 maart in Nijmegen en 18 maart in Amsterdam – lopen de gemoederen soms hoog op. We willen kinderen niet meer ‘gesloten’ plaatsen. Gezinsgericht werken, benutten van best werkzame kennis, zo vroeg mogelijk in het leven, het betrekken en behandelen van ouders en mensen die belangrijk zijn voor jongeren, is het credo. StroomOp ondersteunt de avonden.

Zowel in de documentaire Rotjochies (Maasja Ooms) als in de film Systemcrasher wordt zichtbaar en voelbaar dat professionele hulp bij jongeren met problematisch gedrag zich vaak richt op de aanpak van dat problematische gedrag.  Vaak – of bijna altijd – is dit gedrag te relateren aan de context van het gezin: daar zit of zat (ook) iets niet goed. De problemen – zo vertellen ook de ouders tijdens de Rotjochiesavonden – zijn vaak intergenerationeel en het gaat meestal meer kinderen in één gezin aan.

‘Niet het afsnijden van de ouders maar het afgesneden zijn, is de pijn van de kinderen’, aldus Else Marie van den Eerenbeemt, gezinstherapeute en een van de sprekers tijdens de Rotjochiesavonden. Dat pleit tegen afzondering en vóór gezinsgericht werken. Door ouders en anderen die belangrijk zijn voor kinderen en jongeren zoveel mogelijk te betrekken bij de hulp en door ze regie te geven. Maar als dat niet, of nog niet lukt, is een duidelijke rol in de specifieke hulp voor de jongere uiteraard van belang met advies, met handvatten en ondersteuning voor ouders. Er zijn echter belemmeringen om gezinsgericht te werken, bevestigen ook de jeugdprofessionals die de zalen van de Rotjochiesavonden vullen.

Ouders en belangrijke mensen in de omgeving van jongeren vragen niet om hulp, soms vanuit schaamte of angst, ze worden niet meegenomen in de probleemanalyse van het kind en van het gezin. Geregeld is er überhaupt geen probleemanalyse. Ook is er vaak geen (praktische) mogelijkheid om deel uit te maken van de voorgestelde aanpak. Ze wonen te ver weg, het dagprogramma is er niet op ingericht etc. Vaak zien we dat professionals uit de volwassenenzorg en de schuldhulpverlening niet betrokken zijn in het traject. Ook voelen jeugdprofessionals dat ze onvoldoende getraind zijn in gezinsgericht(systemisch)werken. En er wordt onvoldoende gebruik gemaakt van best werkzame ondersteuning en behandeling. Terwijl we die in Nederland wel tot onze beschikking hebben.

Er is ook goed nieuws. Er zijn initiatieven, waaronder die van #StroomOP, om deze belemmeringen bespreekbaar te maken en weg te halen. Wat is nodig om vanuit een basis van vertrouwen – dat alle betrokkenen het goede willen doen, het gesprek te voeren en om te verbeteren? En dat vervolgens weer zo te doen dat de wijsheid ‘in pacht hebben’ niet vanuit één discipline komt en dat altijd best werkzame kennis en vaardigheden ingezet worden.

Het Actieplan Best Passende Zorg omschrijft het al, wat kunnen we #StroomOp oplossen? Ouders maken altijd onderdeel uit van de probleemanalyse en van de behandeling of de aanpak die wordt voorgesteld. Jeugdprofessionals werken samen met gezinnen aan de eveneens samen geformuleerde doelen voor het praktische leven van het gezin. De volwassenenzorg, schuldhulpverlening en andere vormen van professionele hulp zijn betrokken en alle hulp wordt zo dichtbij mogelijk geboden. Medewerkers in de jeugdhulp en onderwijs worden getraind in systemisch werken waarbij de voorwaarde is dat er gebruik wordt gemaakt van best bewezen werkzame diagnostisch, en ondersteunings- en behandelaanbod. Die willen we innoveren en verder ontwikkelen maar ook terugzien in een goed overzicht van best practices op het gebied van gezinsgericht werken.

Doe je mee? Deel jouw ideeën met #stroomop of mail naar stroomop@bgzj.nl